Devir Kesici Ne İşe Yarar ? Kaç Tipi Vardır ?

[Efebey 468]

 

Genellikle manuel vitese sahip araçlarda motor devri aşırı şekilde yükseldiği zaman ve vites olması gerekenden daha düşükte ise motorda kesik kesik bir zorlanma sesi gelir. Bu ses devir kesicidir ve motorun bir nevi can simidi sayılabilir.

Devir kesici nedir?

Devir kesici, içten yanmalı motorların dönüş hızını sınırlayan ve hasar görmesini engelleyen önemli bir güvenlik sistemidir. 

Genellikle aracın işletim sistemi üzerinden çalışan bu sistem sayesinde isteyerek veya istemeyerek yapılmak istenen yüksek motor hızına bu sistem tarafından müdahale edilir ve hızın devir göstergesindeki kırmızı çizgi (Redline) altında tutulması sağlanır. 

İptal edilmesi son derece sakıncalıdır.

Devir kesiciye neden gerek vardır?

İçten yanmalı motorlarda hava ve yakıt silindirler içerisine supaplar vasıtasıyla alınır. 

Motorun kırımızı çizgiyi geçmesi sonucu ise supaplar olması gerekenden daha fazla süre açık kalabilir. Bu istenmeyen açık kalmanın sonucunda ise yanma işlemi sağlıklı bir şekilde gerçekleşmez. 

Böylece vuruntulu çalışma, kompresyon kaybı ve en kötüsü pistonların supaplar ile çarpışması gerçekleşebilir ve motorun baştan aşağıya revizyona girmesi gerekebilir. 

Devir kesici bu sonuçları engellemek için vardır ve zamanında devreye girerek motorun hasara uğramasını engeller.

Kaç tip devir kesici vardır?

Temel olarak metoda ve tipe göre ayırabileceğimiz devir kesiciler vardır ve bunlar kendi içlerinde birbirlerini kapsayabilir.

Tipe göre devir kesiciler

Ateşleme kesici
Bu tipte motor devri belirlenen devre ulaştığı zaman bujiler ateşlemeyi keser. Bunun sonucu olarak da silindirler içerisinde yanma işlemi gerçekleşmez. 

Ancak silindirler içerisine yakıt alınmaya devam edildiği ve supaplar da çalıştığı için yanmamış yakıt egzoz supabından manifolda ve dolayısı ile egzoz borusuna kaçar. Bu da zamanla katalitik konvertörün ve egzoz sisteminin arızalanmasına neden olabilir. 

Ayrıca egzoz emisyonunu da yükselttiği için çok fazla tercih edilen bir kesici tipi değildir. Bu tip kesicilerde katalizör iptali yapıldıysa çiğ yakıt nedeniyle egzozdan patlama sesi ile beraber alev çıkabilir.

Yakıt kesici
Bu tipte ise motor belirlenen maksimum hıza ulaştığı zaman enjektörler yakıt püskürtmeyi keser. 

Egzoz emisyonuna ve egzoz sitemine olumsuz bir etkisi olmaması nedeniyle günümüzde genelde bu sistem yaygın olarak kullanılmaktadır.

Metoda göre devir kesiciler

Tamamen
Bu metotta belirlenen hızın üzerine çıkmaya çalışan motorun ateşlemesi veya yakıt beslemesi tamamen kesilir. Bunun sonucu olarak da gaz verme işlemi kesilmediği sürece motordan kesikli ve sık bir zorlanma sesi gelir. 

Böyle sinirli bir sesin oluşmasının nedeni ise; devir kesicinin limitinde devreye girmesi sonucu motor devrinin düşmesi ancak ardından gaz kesilmediği için limite tekrar dönülmesi sonucu oluşur ve ayak gazdan çekilmediği sürece de bu ses devam eder.  

Böyle bir durum işleyiş açısından zararsız gibi görünebilir ancak motorun yüksek devirlerde özellikle durağaniken uzun süre kalması tavsiye edilmez ve motora zarar verebilir.

Kısmi
Bu metotta, hızı belirlenen devire yaklaşan motorun yakıt beslemesi belli oranda kesilir veya ateşleme geciktirilir. 

Bu sayede hızlı bir şekilde yükselen motor devri kırmızı çizgiye yaklaşırken yavaşlar ve kırmızı çizginin de üstüne çıkmaz.

Devir kesicinin limiti yükseltilebilir mi?

İçten yanmalı motorlar maksimum güç ve tork değerlerini motorun belli devirlerinde verirler. Üreticiler tarafından aracın teknik verilerinde belirtilen bu devirlerin üstüne çıkmak fayda sağlamayacağı gibi yukarıda bahsettiğimiz nedenler dolayısı ile de zararlıdır. 

Diğer taraftan bu motorlar hem belli emisyon değerlerini sağlayacak hem düşük yakıt tüketimini elde edecek hem de ihtiyaç olan gücü ve torku verecek şekilde optimum şekilde tasarlanır. 

Bu nedenle de motorun her zaman saklı bir gücü vardır. Yapılan bazı uygulamalarla bu saklı güç açığa çıkarılabilir. 

Saklı gücü ortaya çıkarmak için ise egzoz sistemi, egzantrik mili, hava filtresi ve benzeri parçaların değiştirilmesi gerekebilir. Yapılan işlemlerin sonucu olarak ise elden geçirilen motorun güç ve tork değerlerinin elde edildiği devir yükselebilir. 

Bu nedenle dışarıdan motor beynine müdahale eden çeşitli cihazlar sayesinde motor devri limitleri yükseltilebilir.